معمای سیاره نهم: سیاره یا سیاه‌چاله؟
عنوان عجیبی است؛ ولی طبیعت همیشه آن طور که ما انتظار داریم رفتار نمی‌کند. دیر زمانی است که دانشمندان در جستجوی “نهمین سیاره” منظومه شمسی هستند. جایی در بیرونی‌ترین قسمت‌های منظومه شمسی. بر خلاف تصور، جاذبه گرانشی خورشید تا فاصله‌های بسیار زیادی، اجرام سماوی را تحت تأثیر خودش قرار می‌دهد. فضاپیماهای ویجر یک و دو بیش از سی و شش سال است که در راهند؛ و اکنون به فاصله ۱۹ میلیارد کیلومتری رسیده‌اند. نخستین دست‌ساخته‌های بشرند که به چنین فاصله‌هایی رسیدند. ولی حتی این فاصله هم هنوز قلمرو فرمانروایی خورشید است.
چندی پیش در همین صفحه اینستا درباره یافته‌ای حیرت‌انگیز درباره اجرامی فرانپتونی نوشتم. اینها اجرامی هستند که در ورای مدار سیاره نپتون قرار دارند و مدار آنها مورد بررسی موشکافانه قرار می‌گیرد. اما نکته حیرت‌انگیز این است که دست‌کم این تعداد فرانپتونی که تاکنون مطالعه شدند و فاصله‌شان به بیش از یکصد برابر فاصله زمین تا خورشید می‌رسد، به نظر می‌رسد مدارشان به سمت ناحیه‌ای کشیدگی دارند. گویی جرمی ناپیدا آنها را به سمت خود می‌کشد. البته هنوز این موضوع باید با تعیین مدار تعداد بیشتری جرم فرانپتونی مورد بررسی قرار گیرد، ولی حتی در همین حد هم یافته‌ای است قابل تأمل.
بر این اساس اخترشناسان جرم “سیاره ناپیدا نهم” را حدود ده برابر جرم زمین و فاصله‌اش را بین چهار صد تا یک هزار و پانصد برابر فاصله زمین تا خورشید تخمین می‌زنند. اما مجموعه این گمانه‌زنی، ایده حیرتآور دیگری را پیش کشیده است: شاید این جرم ناپیدا نه یک سیاره؛ بلکه یک “سیاه‌چاله” بر جای مانده از عالم آغازین باشد. سیاه‌چاله‌ای با ابعاد بسیار کوچک، ولی با جرمی که می‌تواند اجرام فرانپتونی را به راحتی تحت تأثیر قرار دهد. این ایده بیشتر شبیه داستان‌های علمی-تخیلی می‌ماند؛ ولی عجیب است بدانیم که بر اساس نظریه‌ها امکان شکل‌گیری چنین سیاه‌چاله‌های در لحظات اولیه خلقت عالم وجود دارد.
آیا واقعا یک سیاه‌چاله در لبه بیرونی منظومه شمسی جا خوش کرده است؟ امروزه اخترشناسان در تلاشند به شواهد رصدی قابل اعتنا برای راست آزمایی “معمای” نهمین عضو احتمالی منظومه شمسی دست یابند.
